Palo del Colle

Księżna Isabella zawsze żywo interesowała się Palo, jednym ze swoich lenn w Księstwie Bari.

Podobnie jak jej matka, Bona w swych rządach starała się znaleźć złoty środek pomiędzy interesami monarchii i dobrostanem swych poddanych, podejmując działania na korzyść tych ostatnich. Dotyczyło to na przykład prawa do wypasu i wyrębu drewna na sąsiadującym terytorium Bitonto. Spór został rozwiązany na korzyść wasali królowej. W 1547 roku królowa Bona nakazała Kapitule wyznaczenie prokuratora do spraw ubogich, ukazując w ten sposób swoje zainteresowanie problemami osób potrzebujących.

Za panowania królowej Bony przeprowadzono reformę agrarną, po której ślady pozostały do dziś: na obszarze San Pio nadal rosną drzewka oliwne, które zostały wówczas posadzone. Królowa Bona przyczyniła się nie tylko do wypracowania nowych technik rolniczych, ale także do przeniesienia tej specjalistycznej wiedzy na terytorium Księstwa polsko – litewskiego.

Księżna Bari okazała mieszkańcom Palo wielką hojność, przyznając im liczne przywileje. W XVI wieku miejscowi sadownicy byli zmuszeni do tłoczenia oliwek w olejarniach należących do Korony, uiszczając stosowną opłatę. Zakazane było im również otwieranie własnych olejarni. Na rozkaz królowej zakaz ten zniesiono, a sadownicy mogli swobodnie odstawiać oliwki do tłoczenia do olejarni leżących poza granicami lenna. Królowa Bona powierzyła również Kapitule Palo zarząd okolicznymi młynami.

W 1536 roku Bona Sforza zwróciła lennu Palo obszar Auricarro, nadzwyczaj żyzny, uprzednio przywłaszczony przez jej rodzinę. Na uroczystości przekazania feudum, 19 maja tegoż roku, obok władz lokalnych, obecni byli również przedstawiciele królowej przybyli z Polski. Palo do dnia dzisiejszego corocznie upamiętnia tę życzliwą ‘darowiznę’ w sugestywnej procesji historycznej.

Bona Sforza jest odpowiedzialna za rozbudowę najważniejszego kościoła w Palo, katedry Santa Maria della Porta. Aby sprostać nakazowi królowej, miasto wykupiło przylegający do kościoła budynek, na którego miejscu wzniesiono zakrystię. Katedra, wzniesiona w XII-wiecznym stylu romańskim, została znacznie przebudowana w drugiej połowie XVI wieku, uzyskując między innymi trzy renesansowe portale. Co więcej, Kapituła miejsca wykorzystała prace renowacyjne kościoła do uzyskania królewskiej zgody na rozbudowę przylegającego rynku.

Królowa Bona zarządziła również przeprowadzenie prac o charakterze użyteczności publicznej. Zaniepokojona stanem sanitarnym panującym w miasteczku, królowa nakazała oczyścić fosę wokół zamku, uczyniła miejscowe więzienie bezpieczniejszym oraz, przed swym powrotem do Italii, zadbała o odnowienie rezydencji swego wysłannika.

Marina Arcamone, służka, która czuwała przy łożu królowej, gdy ta podstępem została nakłoniona do spisanie niekorzystnego dla rodu Jagiellonów testamentu, po śmierci królowej odziedziczyła prawo do otrzymania części wpływów z opłat podatkowych obowiązujących w Palo.

W 1558 roku, rok po śmierci monarchini, Palo zostało przekazane wicekrólowi Sycylii, Don Garcia di Toledo.